( 竹 林 安 子 第 一 祖 陳 仁 宗 )
Trúc Lâm Yên Tử Đệ nhất tổ Trần Nhân Tông
第 一 會
Đệ nhất hội
命 憹 城 市
Mình ngồi thành thị
涅 用 山 林
Nết dụng sơn lâm
怺 業 朗 安 閑體 性
Muôn nghiệp lặng an nhàn thể tính
姅 挧 耒 自 在身 心
Nửa ngày rồi tự tại thân tâm
貪 愛 源 停 , 庄 群 汝 珠 腰 玉 貴
Tham ái nguồn dừng , chẳng còn nhớ châu yêu ngọc quý
是 非 曢 朗 , 特 油 牐 燕 說 鶯 吟
Thị phi tiếng lặng , được dầu nghe yến thốt oanh ngâm
制 搩 碧 隱 筃 籑 , 人 間 固 饒 勜 得 意
Chơi nước biếc ẩn non xanh , nhân gian có nhiều người đắc ý
別 桃 紅 処 柳 綠 , 天 下 能 某 主 知 音
Biết đào hồng hay liễu lục , thiên hạ năng mỗ chủ tri âm
月 白 暈 青 , 芁 每 祖 禪 河 淶 焔
Nguyệt bạc vừng xanh , soi mọi chỗ thiền hà lai láng
柳 綿 花 岹 ,屹 群 生 慧 日 森 林
Liễu mềm hoa tốt , ngất quần sinh tuệ nhật sâm lâm
慮 換 骨 約 飛 升 , 丹 神 買 服
Lo hoán cốt ước phi thăng , đan thần mới phục
咅 長 生 衛 上 界 , 徃 兔 群 耽
Nhắm trường sinh về thượng giới , thuốc thỏ còn đam
冊 易 娂 制 , 腰 性 瞆 腰 欣 珠 寶
Sách dễ xem chơi , yêu tính sáng yêu hơn châu báu
經 閒 讀 酉 ,重 峼 耒 重 女 黃 金
Kinh nhàn đọc dấu , trọng lòng rồi trọng nữa hoàng kim
第 二 會
Đệ nhị hội
別 丕
Biết vậy !
免 特 峼 耒
Miễn được lòng rồi
庄 群 法 恪
Chẳng còn phép khác
廛 性 瞆 性 買侯 安
Gìn tính sáng tính mới hầu an
裵 念 妄 念 停庄 錯
Nén niềm vọng niềm dừng chẳng thác
悉 除 人 我 時 歯 相 實 金 剛
Dứt trừ nhân ngã thời ra tướng báu kim cương
停 歇 貪 嗔 買 老 峼 牟 圓 覺
Dừng hết tham sân mới lảu lòng mầu viên giác
淨 土 羅 峼 瑇 瀝 渚 群 疑 坙 典 西 方
Tịnh độ là lòng trong sạch chớ còn ngờ hỏi đến Tây phương
彌 陀 羅 性 瞆 芁 罵 沛 辱 寻 衛 極 樂
Di Đà là tính sáng soi mựa phải nhọc tìm về cực lạc
察 身 心 煉性 識 呵 浪 蒙 果 報 舖 誇
Xét thân tâm rèn tính thức há rằng mong quả báo phô khoe
倿 戒 行 敵 無 常 儍 固 詫 求 名 半 角
Cầm giới hạnh địch vô thường nào có sá cầu danh bán chác
吿 蔞 吿 迀 業 凩 庄 嫌 所 縙 枾
Ăn rau ăn trái nghiệp miệng chẳng hiềm thửa đắng cay
運 紙 運 檑 身 根 固 礙 之 顛 白
Vận giấy vận sồi thân căn có ngại chi đen bạc
若 㐱 戞 皮 道 德 姅 間 痆 貴 姅 天 宮
Nhược chỉn vui bề đạo đức nửa gian lều quý nửa thiên cung
油 能 勉 所 仁 義 巴 片 瓦 腰 欣 樓 閣
Dầu năng miễn thửa nhân nghì ba phiến ngói yêu hơn lầu gác
第 三 會
Đệ tam hội
裊 麻 谷
Nếu mà cốc
罪 乙 乑 空
Là ắt đã không
法 學 吏 通
Pháp học lại thông
纏 性 瞆 罵 落邪 道
Gìn tính sáng mựa lạc tà đạo
所 命 學 朱 沛正 宗
Sửa mình học cho phải chính tông
㐱 孛 羅 峼 舍 諳 坙 隊 機 馬 祖
Chỉn bụt là lòng sá ướm hỏi đòi cơ Mã tổ
忘 財 對 色 乙 寻 朱 沛 退 龐 公
Vong tài đổi sắc ắt tìm cho phải thói Bàng công
盎 資 財 性 瞆 庄 貪 呵 為 於 歳 鷂 安 子
Áng tư tài tính sáng chẳng tham , há vì ở Cánh Diều Yên Tử
譤 貪 色 念 停 庄 轉 路 之 憹 庵 棧 筃 東
Răn tham sắc niềm dừng chẳng chuyển , lọ chi ngồi Am Sạn Non Đông
塵 俗 麻 年 , 福 意 強 腰 歇 則
Trần tục mà nên , phúc ấy càng yêu hết tấc
山 林 庄 谷 , 禍 箕 實 垰 徒 功
Sơn lâm chẳng cốc , họa kia thực cả đồ công
願 蒙 親 近 明 師 果 菩 提 蔑 店 麻 佂
Nguyền mong thân cận minh sư , quả Bồ đề một đêm mà chín
福 及 情 期 知 識 花 優 曇 亖 劫 耽 厠
Phúc gặp tình cờ tri thức , hoa Ưu Đàm mấy kiếp đâm bông
第 四 會
Đệ tứ hội
信 娂
Tin xem
免 谷 蔑 峼
Miễn cốc một lòng
時 耒 每 惑
Thời rồi mọi hoặc
轉 三 毒 買 證三 身
Chuyển tam độc mới chứng tam thân
断 六 根 年 除 六 賊
Đoạn lục căn nên trừ lục tặc
寻 唐 換 骨 㐱 舍 能 服 藥 煉丹
Tìm đường hoán cốt , chỉn xá năng phục dược luyện đan
坙 法 真 空 分 之 另 櫀 聲 執 色
Hỏi pháp chân không , hề chi lánh ngại thanh chấp sắc
別 真 如 信 般 若, 渚 群 寻 佛 祖 西 東
Biết chân như , tin bát nhã , chớ còn tìm phật tổ tây đông
證 實 相 年 無 為 ,儍 辱 坙 經 禪 南 北
Chứng thực tướng nên vô vi , nào nhọc hỏi kinh nam bắc
娂 三 藏 教 , 乙 學 隊 禪 苑 清 規
Xem Tam Tạng giáo , ắt học đòi thiền uyển thanh quy
嘥 五 分 香 , 庄 損 典 栴 檀 詹 蔔
Đốt ngũ phần hương , chẳng tổn đến chiên đàn chiêm bặc
積 仁 義 修 道 德 , 埃 処 尼 庄 釋 迦
Tích nhân nghì tu đạo đức , ai hay này chẳng Thích Ca
倿 戒 行 断 慳 貪 , 㐱 實 意 羅 弥 勒
Cầm giới hạnh đoạn ghen tham , chỉn thực ấy là Di Lặc
第 五 會
Đệ ngũ hội
丕 買 処
Vậy mới hay
孛 於 宮 茹
Bụt ở cong nhà
庄 沛 寻 賒
Chẳng phải tìm xa
因 虧 本 年 些寻 孛
Nhân khuây bản nên ta tìm bụt
典 谷 処 㐱 孛羅 些
Đến cốc hay chỉn bụt là ta
禪 午 朩 句 , 聮 釀 工 圭 何 有
Thiền ngỏ năm câu , nằm nhãng cong quê Hà Hữu
經 娂 巴 遍 , 憹 宜 買 國 新 羅
Kinh xem ba bận, ngồi ngơi mái quốc Tân La
瑇 道 義 曠 機 關 , 它 突 吝 場 經 翓 祖
Trong đạo nghĩa , khoảng cơ quan , đà đụt lặn trường kinh cửa tổ
另 是 非 稽 声色 , 櫀 制 排 淡 柳 塘 花
Lánh thị phi , ghê thanh sắc , ngại chơi bời dặm liễu đường hoa
德 孛 慈 悲 , 蒙 饒 劫 願 朱 親 近
Đức bụt từ bi , mong nhiều kiếp nguyền cho thân cận
恩 堯 曠 垰 , 律 全 身 逋 沒 乑 赦
Ân Nghiêu khoáng cả, lọt toàn thân phô việc đã qua
襖 免 绖 潭 蔭 過 務 , 或 針 或 雉
Áo miễn chăn đầm ấm qua mùa , hoặc châm hoặc xể
琟 共 粥 肁 奴 隊 耉 , 油 白 油 叉
Cơm cùng cháo đói no đòi bữa , dầu bạc dầu thoa
垠 八 識 裵 八 風 , 強 提 強 倍
Ngăn bát thức nén bát phong , càng đè càng bội
唩 三 玄 箼 三 要 , 蔑 拮 沒 磨
Lẩy tam huyền , nong tam yếu , một cắt một ma
琴 本 少 絃 ,舍 彈 酉 控 無 生 曲
Cầm vốn thiếu dây , xá đàn dấu xoang Vô sinh khúc
笛 庄 固 魯 , 共 泛 制 唱 太 平 歌
Địch chăng có lỗ , cũng bấm chơi xướng Thái bình ca
钖 檜 寻 梗 , 群 可 惜 俱 胝 長 老
Lẩy cội tìm cành , còn khá tiếc Câu Chi trưởng lão
虧 頭 執 俸 , 乙 堪 宼 演 若 達 多
Quay đầu chớp bóng , ắt kham cười Diễn Nhã Đạt Đa
律 圈 金 剛 , 呵 炦 侯 通 年 艶
Lọt quyển kim cương , há mặt hầu thông nên nóng
訥 蓬 栗 棘 , 儍 検 沛 綽 像 庒
Nuốt bồng lật cức , nào tay phải xước tượng da.
第 六 會
Đệ lục hội
實 世
Thực thế
唉 舍 無 心
Hãy xá vô tâm
自 然 合 道
Tự nhiên hợp đạo
停 三 業 買 瞆身 心
Dừng tam nghiệp mới lặng tam thân
達 蔑 峼 時 通 祖 教
Đạt một lòng thì thông tổ giáo
認 文 解 , 落 來 年 禪 客 巴 為
Nhận văn nghĩa, lạc lài nên thiền khách bơ vơ
証 理 知 機 , 勁 葛 沛 訥 僧 坤 窖
Chứng lý tri cơ , cứng cát phải nạp tăng khôn khéo
嘆 有 漏 嘆 無 漏 , 保 朱 処 硦 律 杓 菱 ?
Han hữu lậu han vô lậu , bảo cho hay the lọt duộc thưng
坙 大 乘 坙 小 乘 , 撪 倘 悉 斅 錢 絲 欕
Hỏi Đại thừa hỏi Tiểu thừa , thưa thẳng tắt sồi tiền tơ gạo
認 別 漏 漏 峼 本 , 庄 櫀 皮 時 節 因 緣
Nhận biết làu làu lòng vốn , chẳng ngại bề thời tiết nhân duyên
搥 朱 域 域 性 爯 , 儍 固 染 根 塵 喧 鬧
Dồi cho vặc vặc tính gương , nào có nhuộm căn trần huyên náo
釺 渚 歇 霚 , 舍 須 佂 番 篤 佂 番 煉
Vàng chưa hết quặng , xá tua chín phen đúc chín phen rèn
祿 庄 群 貪 , 免 特 蔑 時 齋 蔑 時 粥
Lộc chẳng còn tham , miễn được một thì chay một thì cháo
瀝 戒 峼 搥 戒 相 , 內 外 年 菩 薩莊 嚴
Sạch giới lòng dồi giới tướng , nội ngoại nên bồ tát trang nghiêm
桰 蜍 主 討 蜍 吒 , 岃 杜 買 丈 夫 忠 孝
Ngay thờ chúa thảo thờ cha , đi đỗ mới trượng phu trung hiếu
參 禪 見 伴 , 涅 身 命 買 可 回 恩
Tham thiền kén bạn , nát thân mình mới khá hồi ân
學 道 蜍 柴 ,扟 昌 沃 渚 通 晫報
Học đạo thờ thầy , dọt xương óc chưa thông của báo
第 七 會
Đệ thất hội
丕 買 処
Vậy mới hay
法 孛 重 世
Phép bụt trọng thay
煉買 谷 処
Rèn mới cốc hay
無 明 歇 菩 提添 瞆
Vô minh hết bồ đề thêm sáng
煩 惱 耒 道 德強 蔢
Phiền não rồi đạo đức càng say
娂 倣 峼 經 塁孛 說 易 朱 体 酉
Xem phỏng lòng kinh lời bụt thốt dễ cho thấy dấu
學 隊 機 祖 詫 禪 空 坤 卒 別 尼
Học đòi cơ tổ sá thiền không khôn chút biết nơi
穷 根 本 瀉 塵 緣 罵 底 某 毫 氂 當 炦
Cùng căn bản , tã trần duyên , mựa để mỗ hào ly đương mặt
我 勝 幢 圓 知 見 渚 朱 群 禍 宁 工 検
Ngã thắng chàng , viên tri kiến , chớ cho còn họa trữ cong tay
厠 帞 覺 悟 嘥 壞 忛 棱 邪 時 訳
Buông lửa giác ngộ đốt hoại thảy rừng tà thời trước
倿 劍 知 慧 撅 朱 空 性 識 課 尼
Cầm kiếm trí tuệ quét cho không tính thức thuở nay
埄 恩 聖 律 憽 吒 蜍 柴 學 道
Vâng ơn thánh , xót mẹ cha , thờ thầy học đạo
勉 德 瞿 經 裴 兀 倿 戒 吿 齋
Mến đức Cù , kiêng bùi ngọt , cầm giới ăn chay
感 德 慈 悲 底 饒 劫 願 朱 親 近
Cảm đức từ bi , để nhiều kiếp nguyền cho thân cận
隊 恩 救 渡 涅 怺 身 時 召 縙 荄
Đòi ơn cứu độ , nát muôn thân thà chịu đắng cay
義 矣 汝 道 庄 涓 香 花 供 娂 群 年 討
Nghĩa hãy nhớ , đạo chẳng quên , hương hoa cúng xem còn nên thảo
凩 浪 信 峼 吏磊 釺 玉 蜍 共 渚歇 桰
Miệng rằng tin , lòng lại lỗi , vàng ngọc thờ cũng chửa hết ngay
第 八 會
Đệ bát hội
徵 意
Chưng ấy
㐱 舍 須 煉
Chỉn xá tua rèn
渚 年 絕 學
Chớ nên tuyệt học
來 意 識 渚 執澄 澄
Lay ý thức chớ chấp chằng chằng
裵 念 妄 罵 群 觸 觸
Nén niềm vọng mựa còn xóc xóc
功 名 忙 (-) 意 全 羅 仍 打 疑 (-)
Công danh mảng đắm , ấy toàn là những đứa ngây thơ
福 慧 兼 奴 㐱 買 可 年 勜 實 谷
Phúc tuệ gồm no , chỉn mới khá nên người thực cốc
鄧 橋 渡 , 搥 廛 塔 , 外 莊 嚴 事 相 矣 修
Dựng cầu đò , dồi chiền tháp , ngoại trang nghiêm sự tướng hãy tu
刪 喜 捨 , 軟 慈 悲 , 內 自 在 經 峼 恒 讀
Săn hỉ xả , nhuyễn từ bi , nội tự tại kinh lòng hằng đọc
煉峼 乄 孛 , 㐱 舍 修 蔑 飭 搥 埋
Rèn lòng làm bụt , chỉn xá tu một sức dùi mài
待 葛 見 釺 , 群 吏 沛 饒 番 瀘 淥
Đãi cát kén vàng , còn lại phải nhiều phen lựa lọc
娂 經 讀 錄 , 乄 朱 朋 所 体 所 処
Xem kinh đọc lục , làm cho bằng thửa thấy thửa hay
重 孛 修 身 ,用 罵 磊 蔑 絲 蔑 泘
Trọng bụt tu thân , dùng mựa lỗi một tơ một tóc
穷 尼 言 句 , 㐱 庄 兮 蔑 丿 櫀 盧
Cùng nơi ngôn cú , chỉn chăng hề một phút ngại lo
栗 所 機 關 , 罵 群 底 爑 唏 突 祿
Rất thửa cơ quan , mựa còn để tám hơi dọt lọc
第 九 會
Đệ cửu hội
丕 朱 処
Vậy cho hay
機 關 祖 教
Cơ quan tổ giáo
雖 恪 饒 塘
Tuy khác nhiều đường
庄 隔 某 剛
Chẳng cách mấy gang
㐱 舍 吶 自 罒馬 祖
Chỉn xá nói từ sau Mã tổ
乙 乑 涓 課 訳蕭 皇
Ắt đã quen thuở trước Tiêu Hoàng
功 德 全 無 , 性 執 癡 強 添 磊
Công đức toàn vô , tính chấp si càng thêm lỗi
廓 然 不 識 , 碒 愚 渕 乙 群 肹
Khuếch nhiên bất thức , tai ngu mảng ắt còn vang
生 天 竺 , 折少 林 , 畕 肁 真筃 熊 耳
Sinh Thiên Trúc , tử Thiếu Lâm , chôn dối chân non Hùng Nhĩ
身 菩 提 , 峼 明 鏡 , 牌 剶 炦 壁 行 廊
Thân bồ đề , lòng minh kính , bài giơ mặt vách hành lang
王 老 斬 貓 , 辣 忛 峼 馭 首 坐
Vương lão chém mèo , lại trẩy lòng ngừa thủ tọa
柴 胡 摳 匵 , 擼 娂 智 珥 昆 床
Thầy Hồ khua chó , trỏ xem trí nhẹ con giàng
悪 盧 陵 欕 末 過 於 , 庄 朱 麻 垰
Chợ Lư Lăng gạo mắt quá ư , chẳng cho mà cả
所 石 頭 廏 瀾 歇 則 , 坤 典 撪 當
Sở Thạch Đầu đá trơn hết tấc , khôn đến thưa đang
破 灶 拮 棋 , 踏 笹 酉 煶 神 庙
Phá Táo phất cờ , đạp xuống dấu thiêng thần miếu
俱 胝 移 阮 , 用 隊 躡 躡 翁 盎
Câu Chi day ngón , dùng đòi nếp cũ ông ang
攨 劍 臨 济, 鑲 秘 魔 , 訳 衲 僧 奴 油 自 在
Lưỡi gươm Lâm Tế , nạng Bí Ma , trước nạp tăng dầu tự tại
獅 子 翁 端 , 橮 柴 佑 , 譤 檀 越 歛 舍 迎 昂
Sư tử ông Đoan, trâu thầy Hựu , răn đàn việt hượm xá nghênh ngang
媫 扇 子 , 拮 竹 篦 , 驗 几 學 機 關 珥 (-)
Đưa phiến tử , cất trúc bề , nghiệm kẻ học cơ quan nhẹ nhẵn
芻 丸 毬 , 倿 木 杓 , 伴 禪 和 所 木 誇 光
Xô hòn cầu , cầm mộc thược , bạn thiền hòa thửa khoe khoang
船 子 耶 掉 , 匇 籑 渚 朱 羨 洗
Thuyền tử rà chèo , dòng xanh chửa cho tịn tẩy
道 吾 扄 笏 乾魔 羕 体 怪 光
Đạo Ngô múa hốt , càn ma dường thấy quái quàng
纅 偃 老 訥 乾坤 , 些 娂 㐱 戾
Rồng Yển lão nuốt càn khôn , ta xem chỉn lệ
氜 蓊 存 昂 世 界 , 勜 体 乙 揚
Rắn ông Tồn ngang thế giới , người thấy ắt dương
夛 柏 羅 峼 , 托 歯 訳 沛 方 太 白
Cây bách là lòng , thác ra trước phải phương Thái Bạch
丙 丁 屬 火 , 吏 呂 罒 磊 向 天 罡
Bính đinh thuộc hỏa, lại trở sau hỏi hướng Thiên Cang
茶 趙 老 餅 韶 陽 , 排 禪 子 矣 群 肁 渴
Trà Triệu lão, bánh Thiều dương , bầy thiền tử hãy còn đói khát
鋫 曹 溪 園 少 室 , 眾 衲 僧 仍 底 留 荒
Ruộng Tào Khê , vườn Thiếu Thất , chúng nạp tăng những để lưu hoang
招 勑 檜 乃 厠 嘫 , 因 芒 買 涅
Gieo bó củi , nẩy bông đèn , nhân mang mới nát
祿 桃 花 宜 曢竹 , 默 峃 高 禥
Lộc đào hoa nghe tiếng trúc , mặc vẻ mà sang
第 十 會
Đệ thập hội
象 眾 意
Tượng chúng ấy
谷 蔑 真 空
Cốc một chân không
用 隊 根 器
Dụng đòi căn khí
固 峼 些 旺 執坤 通
Nhân lòng ta vướng chấp khôn thông
呵 機 祖 哰 群所 秘
Há cơ tổ nay còn thửa bí
眾 小 乘 谷 処渚 典 ,垠 寶 所 化 城
Chúng Tiểu thừa cốc hay chửa đến , bụt xá ngăn Bảo sở hóa thành
等 上 士 證 寶 麻 年 , 埃 技 固 山 林 城 市
Đấng Thượng sĩ chứng thực mà nên , ai ghẽ có sơn lâm thành thị
倂 荒 棱 瓊 , 意 羅 尼 逸 士 逍 遙
Núi hoang rừng quạnh , ấy là nơi dật sĩ tiêu dao
廛 永 庵 清 , 㐱 實 境 道 人 逾 戏
Triền vắng am thanh , chỉn thực cảnh đạo nhân du hí
馭 高 傘 垰 , 閻 王 儍 計 打 迎 昂
Ngự cao tán cả , Diêm vương nào kể đứa nghênh ngang
閣 玉 樓 釺 , 獄 卒 少 之 勜 腰 貴
Gác ngọc lầu vàng , ngục tốt thiếu chi người yêu quý
拯 功 名 籠 人 我 , 實 意 凡 愚
Chuộng công danh , lồng nhân ngã , thực ấy phàm phu
蔢 道 德 移 身 心 , 定 年 聖 智
Say đạo đức , dời thân tâm , định nên thánh trí
眉 昂 每 獨 , 相 雖 羅 娂 乙 凭 饒
Mày ngang mũi dọc , tướng tuy là xem ắt bẵng nhau
炦 聖 峼 凡 , 實 隔 忍 萬 萬 千 里
Mặt thánh lòng phàm , thực cách nhẫn vạn vàn thiên lý
偈 云:
Kệ vân:
居 塵 樂 道 且 隨 緣
Cư trần lạc đạo thả trùy duyên
饑 則 飧 兮 困則 眠
Cơ tắc xan hề khốn tắc miên
家 中 有 宝 休寻 覓
Gia trung hữu bảo hưu tầm mịch
对 鏡 無 心 莫問 禪
Đối kính vô tâm mạc vấn thiền
Dịch:
(Kệ rằng:
Ở đời vui đạo, hãy tùy duyên,
Đói cứ ăn đi mệt ngủ liền.
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm,
Đối cảnh vô tâm chớ hỏi thiền.)